Opowieść emigracyjna - Justyna Nowak

Przeczytałam Opowieść emigracyjną Justyny Nowak i zastanawiam się, w jakim stopniu moje własne wrażenia jako emigrantki mieszkającej w Londynie zmieniły moje podejście do tej książki.  A nie było to podejście pozytywne. Fabuła jest banalna aż do bólu. Klara Miodowska, bohaterka Opowieści emigracyjnej, decyduje się na wyjazd do Londynu, bo w kraju nie może ułożyć sobie życia – jest od jakiegoś czasu bezrobotna, samotna i bez celu w życiu. Za to w Londynie kuszą łatwe do zdobycia funty, a ciotka obiecuje pomoc. Londyn, ziemia mlekiem i miodem płynąca, ma być odpowiedzią na wszystkie problemy. Ale od początku okazuje się, że łatwo i lekko nie jest – problemy z brakiem pracy, mieszkania, nieznajomość języka utrudniająca kontakty i porozumienie. Na szczęście można liczyć na pomoc przychylnych rodaków, nieznajomych wyciągających pomocną dłoń.

Mój główny zarzut? Zabrakło mi w tej książce przede wszystkim LONDYNU. Właściwie akcja tej powieści mogłaby się toczyć w jakimkolwiek mieście na świecie, brakowało mi bowiem nie tylko londyńskiego indywidualizmu, ale nawet jakiegoś porządnego opisu miasta, głębszego zastanowienia się nad atmosferą tej metropolii, właściwie oprócz jednej wycieczki do centrum bohaterka funkcjonuje w niewielkiej przestrzeni pomiędzy domem, sklepem a pobliskim kościołem.

Nie chcę być niesprawiedliwa, ale moje własne wyobrażenia o Londynie, ludziach tu mieszkających, o samym mieście i jego kulturze, są jednak zupełnie inne, niż wrażenia autorki. I dlatego czytając tę książkę miałam mieszane uczucia. Z jednej strony jestem pewna, że mój odbiór tej powieści był w sposób oczywisty przefiltrowany przez własne doświadczenia, z drugiej – nie wiem, czy spodobałby mi się ukazany w niej obraz nawet, gdybym nie miała żadnych doświadczeń. Przede wszystkim wydaje mi się, że pomysł na powieść autorka zaczerpnęła z opowieści ludzi, którzy po krótkim pobycie na obczyźnie wrócili na łono rodziny, by snuć wspomnienia z czasów tej przygody. Chciałabym wiedzieć, czy Justyna Nowak kiedykolwiek była właściwie w Londynie... Rozumiem, że wielu ludzi może się ze mną nie zgodzić, ale uważam, że takie jednostronne traktowanie tematu tylko go spłyca. Po pierwsze wydaje mi się, że powieść ta powiela stereotyp Polaka w Wielkiej Brytanii, mieszkającego w przepełnionym domu, pracującego za grosze w ciężkich warunkach, pożywiającego się najtańszym jedzeniem i ciułającego grosz do grosza. Polaka, mieszkającego wśród „swoich”, niechętnego innym kulturom, nie zainteresowanego zupełnie wyjściem poza własny bezpieczny światek i granice własnej dzielnicy. Po drugie  – przygody Klary w Londynie wydają się niemalże historią bajkową – kiedy tylko główną bohaterkę spotyka jakaś krzywda, cudownym zbiegiem okoliczności udaje się jej stanąć na nogi. Klara odnajdzie na obczyźnie pewność siebie, szczęście i być może i miłość swojego życia. Niestety, jak wszyscy dobrze wiemy, życie bajką nie jest. Mogę się zgodzić z tym, że właściwie każdy ma swoją własną opowieść emigracyjną do opowiedzenia i są one tak różne, jak różne są ludzkie losy, i nie wszystko musi się mi podobać. A jednak od książki wiało nie tylko nudą ale i nieszczerą, przesłodzoną love story. Zabrakło mi spojrzenia na drugą stronę medalu, pokazania ludzi, którzy przyjechali do Londynu w jasnym, określonym celu i cel ten zrealizowali, odnajdując się w różnorodnej etnicznie stolicy, chłonąc kulturę, znajdując w niej swoje miejsce i budując swoją przyszłość. A przede wszystkim, uważam, że autorka zabrała się za taki ciekawy temat i nie potrafiła wykorzystać możliwości, jakie jej on dawał, nie potrafiła go przedstawić w interesujący sposób. Nie jest to właściwie opowieść o emigracji i problemach emigrantów, ale po prostu nieco naiwny romans.

Ponadto, główna bohaterka wydała mi się zbyt naiwna i nieco denerwująca – również jej priorytety były dla mnie nie tyle niezrozumiałe, ale zupełnie obce – Klara była bardziej zainteresowana posiadaniem dużego, nowiutkiego telewizora, niż zapełnieniem własnej lodówki. Rozumiem, że czasem stworzenie głównego bohatera, którego nie sposób polubić jest celowym zabiegiem literackim, ale wydaje mi się, że w tym wypadku o to autorce chodziło... Nie mogłam się do Klary zupełnie przekonać. Jej losy nie tylko mnie nie poruszyły, ale nawet nie zainteresowały.

To co mi się w książce spodobało, to prawdziwe celne spostrzeżenia i wspomnienia bliskie wszystkim emigrantom, niezależnie od kraju zamieszkania – tęsknota za krajem, bariera językowa, samotność, borykanie się z codziennym życiem w obcym kraju. Wiele osób odnajdzie być może cząstkę swoich doświadczeń w tej książce i przygodach Klary. Zamierzam Opowieść emigracyjną podarować mojej bibliotece, jako że otrzymałam ją dzięki uprzejmości wydawnictwa Novae Res i myślę, że znajdzie ona tam czytelników, którzy ją docenią. Według mnie Opowieść emigracyjna to ciekawa, chociaż niezbyt udana próba spojrzenia na życie współczesnych Polaków w Wielkiej Brytanii. Będę czekać z ciekawością na powieści innych autorów podejmujące ten temat. Do tego czasu, będą mi musiały wystarczyć własne doświadczenia.