Kiedy Bóg był królikiem, czyli subiektywne rozważania o książce Sarah Winman

Już kiedyś wspomniałam, że jestem jedynaczką, natomiast nie mówiłam wam, że Ulubiony Anglik ma młodszą siostrę. Czasem przyłapuję się na tym, że ich związek analizuję niemal pod lupą, jak jakiś zupełnie mi nieznany twór. Patrząc na ich wzajemne układy, przysłuchując się ich rozmowom, sprzeczkom i wspominkom, zastanawiam się nad fenomenem relacji między bratem i siostrą. I chociaż bardzo mi wygodnie z moim jedynactwem, to czasem zastanawiam się, jak to jest, mieć rodzeństwo... Wydaje mi się, że zwłaszcza relacje pomiędzy starszym bratem a młodszą siostrą są bardzo ciekawe. Bardzo często starszy chłopiec przyjmuje wobec młodszej od siebie dziewczynki rolę opiekuna, obrońcy i osoby doświadczonej, która wprowadza młodszą, niewinną dziewczynę w świat zawiłych, skomplikowanych problemów dorosłych. Najlepiej, jak ma też interesujących kolegów, ale to nie jest wymagane!

Pewnie dlatego też tak ciągnie mnie do książek, które związki między rodzeństwem opisują, a debiutancka powieść Sarah Winman, „When God Was a Rabbit” świetnie by się w ten temat wpasowała. Właściwie to żałuję, że nie przeczytałam jej wcześniej, bo to moim zdaniem doprawdy bardzo dobra książka. Co mnie zmobilizowało, żeby się za nią wreszcie zabrać? Otóż Wydawnictwo Albatros niedawno wydało książkę Winman po polsku. Dlatego teraz z poczuciem dobrze spełnionego obowiązku mogę polecać zarówno „When God Was a Rabbit” jak i „Kiedy Bóg był królikiem”!

Bohaterką i narratorką książki jest Elly, którą poznajemy zaraz po jej urodzeniu i która, po dziecięcemu początkowo pojmując świat i otaczającą ją rzeczywistość, prowadzi nas przez swoje dzieciństwo. Dzieciństwo Elly to zabawy w ogrodzie i sekrety pochowane przed przeprowadzką do Kornwalii. Świat jest czasem miejscem pełnym zła, skomplikowaną maszynerią, dorośli są trudni do zrozumienia, ale brat Elly, Joe, jest zawsze przy niej. To on zna wszystkie jej sekrety i rozumie ją jak nikt inny. Dzieciństwo to też czas magiczny, w którym królik mówi ludzkim głosem, przyjaciółka ma niemożliwe do opanowania włosy i planuje ucieczkę na Atlantydę. Elly jest dowcipną narratorką, a jej wspomnienia są często pełne zabawnych historii.

Nagle dzieciństwo się kończy i nadchodzi dorosłe życie. Jemu jest poświęcona druga część powieści – Elly dojrzewa i ton opowieści zmienia się, nabiera ciemniejszych barw. Ludzie przychodzą i odchodzą, nagle powracają starzy znajomi. Wreszcie nadchodzi rok 2001 i świat Elly zmienia się na zawsze.

O czym właściwie jest ta książka? Przede wszystkim o tym, o czym pisałam na samym początku. O rodzinie, o związku między bliskimi, o przyjaźni. A także o dorastaniu, o bajecznym dzieciństwie pełnym magii, przeplatanym też tragediami i niedopowiedzianymi tajemnicami. O czym nie jest? Wydaje mi się, że nie jest rozliczeniem z 11 września, chociaż i ten motyw się tam pojawia. Nie ma w niej prób wyjaśnienia czegokolwiek, jest za to życie zwykłych ludzi, które zmienia historia i jest szczęśliwe zakończenie, którego nikt się nie spodziewa. Być może wiele osób uzna, że zupełnie ono nie pasuje do całości książki, że nie jest prawdopodobne, że jest zbyt proste, ale ja myślę, że świetnie wpisuje się w ton powieści, w jej klimat.

„When God Was a Rabbit” to książka miejscami magiczna, czasem wzruszająca, momentami zabawna. Sarah Winman napisała powieść jedyną w swoim rodzaju, pełną uroku i czaru, którego nie przyćmiewają nawet tragedie i smutki. To książka, która czytelnika prowadzi w czarodziejskie czasy przeszłości i dzieciństwa. To przygoda, która czeka na to, by ją przeżyć. To książka – skarb, czekający na odkrycie przez kolejnego czytelnika.